بازدیدها: 197

مدیریت ریسک

فرآیندی که هدف آن کاهش آثار زیان آور یک فعالیت از طریق اقدام آگاهانه برای پیش بینی حوادث ناخواسته وبرنامه ریزی برای اجتناب از آنهاست.

هدف مدیریت ریسک فرآیندسنجش یا ارزیابی ریسک وطرح استراتژی برای اداره ریسک است.

درمجموع اجتناب از ریسک،کاهش اثرات منفی ریسک،انتقال ریسک به بخشهای دیگرپیامدهای یک ریسک خاص هستندومدیر پروژه تاحد زیادی میتواند از اتفاقات غیر منتظره جلوگیری کند.

اگر مدیریت ریسک به طور منظم مشکلات احتمالی وراه حل هارا شناسایی کندفرآیندهای دیگر ازجمله سازماندهی،برنامه ریزی، بودجه و هزینه را میتواند کنترل کندومدیر پروژه میتواند تا حد زیادی ازاتفاقات غیرمنتظره جلوگیری کند

مدیریت ریسک باید در ابتداو در طول پروژه انجام شودمثلا اگر مدت زمان یک پروژه سه ماه پیش بینی شده است ارزیابی ریسک بایددر پایان ماه اول ودر هر مرحله از پروژه،ریسکهایی راکه احتمال دارد پروژه را به خطر بیندازد شناسایی کند.

معمولا اوایل یک پروژه ریسکهای زیاد وجود داردوهرچه جلوتررود به ریسکها نزدیک تر میشودو مدیریت ریسک باید پابه پای پرروژه پیش برود.

پاسخ به ریسک شامل موارد زیر است:

اجتناب: ازبین بردن ریسک یا از بین بردن علت آن

تعدیل: کاهش ارزش مالی مورد نظر یک ریسک از طریق کاهش وقوع آن

پذیرش: پذیرش عواقب ناشی از ریسک

مدیریت ریسک چهار هدف اصلی را رعایت می کنند:

• شناسایی ریسکهای احتمالی
• کاهش یا تعدیل ریسکها
• برنامه ریزی
• ایجاد اصول منطقی برای تصمیم گیری بهتر در رابطه با ریسکها

ارزیابی ریسک بهترین راه مبارزه با حوادث ناگوار پروژه است که با برنامه ریزی برای مشکلات احتمالی وراههایی برای بر طرف کردن آنها، شانش موفقیت پروژه بیشتر می شود.

برای مدیریت ریسک باید تمام منابع ریسک را در نظر گرفت و این فهرست میتواندیک راهنما برای تیم پروژه باشد تا از خطرات احتمالی جلوگیری کنند.

یک مجموعه از ریسک عبارتند از گروه بندی رویدادی ریسک برحسب نوع یا پروژه ارائه شده

رویداد ریسک: رخدادی گسسته بااثرات مثبت یا منفی بر پروژه

شناسایی ریسک: تعیین احتمال ریسک که برپروژه اثر میگذاردومستند سازی ویژگی آنها

کمی کردن ریسک: ارزیابی ریسک و تبادل آنها به منظور ارزیابی نتیجه پروژه

توسعه واکنش به ریسک: عکس العمل نسبت به تغییرات ریسک در طول پروژه

چاپمن و وارد،یک فرآیندمدیریت ریسک پروژه کلی را ارائه کرده اندکه از 9 فازتشکیل شده است

• شناسایی جنبه های کلیدی پروژه
• تمرکز بر یک رویداداستراتژیک در مدیریت ریسک
• شناسایی بروز ریسکها
• تخمین ریسکهاوبررسی روابط میان آنها
• تخمین مالکیت ریسکهاوارائه پاسخ مناسب
• تخمین میزان عدم اطمینان
• تخمین اهمیت رابطه میان ریسکهای مختلف
• طراحی پاسخهاو نظارت بر وضعیت ریسک
• کنترل مراحل اجرا

بسیاری از پروژهابا ریسک به عنوان رخدادی شناخته نشده روبه رو می شوندوسعی می کنندآن را کنترل کنندواکثرپروژها با تلاش جامع مدیریت ریسک،ریسکهای قبل ازوقوع را شناسایی وکنترل میکنندیا برنامه ایی آماده میکنند که در زمان وقوع باآن مقابله کنند.

برای مقابله با ریسک ابتداباید نسبت به شناسایی ریسکهای محتمل پروژه اقدام کرداین کاربا دسته بندی ساختارها وچندسوال از اعضای پروژه امکان پذیر می باشد.

مثلادر موقع نیاز منابعی که در دسترس نیلشد چه اتفاقی می افتد؟اگرمولفه ای که برپروژه اثر گذاراست نداشته باشیم چه اتفاقی می افتد؟چقدر احتمال وقوع اتفاق وجوددارد؟عواقب آن چیست؟

هرسوالی که به ذهنتان می رسد را فهرست کنیدوتعیین کنید آیا نیاز به پیشگیری ریسک است یا بایدتا زمان وقوع آن صبرکرد.

اگرریسکها را شناسایی کنید وهیچ عملی انجام ندهیدبهترازآن است که آنها راشناسایی نکرده باشید،وریسکها را دسته بندی کنید واحتمال وقوع آن را پیش بینی کنید.

برای تخصیص مقادیراحتمالی ریسک، از مقادیر احتمالی زیر می توانید استفاده کنید:

1. قریب الوقوع بزرگتر از 85
2. بالا 85
3. محتمل 60
4. متوسط 50
5. ممکن 40
6. پایین 15

راه دیگر محاسبه نسبت دادن درصد دادن وزنی به هریک از ریسکهاست مشکل این روش این است که داده های تجربی به اندازه کافی در دسترس نیستند که محاسبه به دقت صورت گیردو این کار را افراد باتجربه ای انجام می دهند که در پروژهای مختلف تجارب لازم را کسب کرده اند.

در مرحله بعدبه هرریسک یک مقدارنسبت دهید.این مقدار میتواند برحسب هزینه یازمان باشد،مثلا اگر هدف تعیین زمان واتمام پروژه است هر ایده ای درباره مدت زمان فعالیتها میتواندیک سناریوی ریسک محسوب شود.

در این مرحله می توان با حاصلضرب مقادیر تخصیص داده شده به ریسک احتمال وقوع آن را بدست آوردوبا توجه به نتایج آن میتوان تصمیم گیری نمود.

بعداز انجام مراحل مدیریت ریسک،میتوان فرآیند نگهداری ریسک را شروع کردکه برای این کاربازنگری دوره ای ریسک که مبتنی برپیچیدگی ،مدت پروژه و وقوع تغییرات پروژه است را آغازکنید.

اجرای این کار ممکن است بیهوده وهزینه بر باشدامااگر یکبار این کاررا انجام دهید ریسکها را شناسایی کنیدوآن را کنترل کنید به ارزش مدیریت ریسک پی خواهید برد.

ما در دنیای مخاطرات ریسک زندگی میکنیم باید آنها را شناسایی کنیم وتحلیل کنیم وعوایدآن را ارزیابی کنیم.

فعالیتها وخروجی

ماتریس زیر دوفعالیت فرآیند اصلی ،چهار زیرفعالیت وتمام اقلام قابل تحویل مرتبط باریسک پروژه را نشان می دهد.

• خروجیهای فعالیت (اقلام قابل تحویل) فعالیتهای فرآیندی
• برنامه ریزی مدیریت ریسک
• فهرست ریسکهای پروژه شناسایی ریسک
• فهرست اولویت بندی شده ریسکها در سه دسته بالا، متوسط و پایین و تحلیل کیفی ریسک
• تحلیلی از احتمالات موفقیت پروژه، در دستیابی به اهداف هزینه ای و زمانی تحلیل کمی ریسک
• فقط در صورتیکه پروژه شامل تحلیل ارزش باشد

برنامه پاسخ به ریسک شامل یکی از این موارد می باشد:

• ریسکهای باقیمانده
• ریسکهای ثانویه
• کنترل تغییرات
• ذخائر احتمال(میزان زمان با بودجه مورد نیاز)
• ورودیها برای برنامه بازبینی شده پروژه برنامه ریزی پاسخ به ریسک
• برنامه های گردش کار
• عملیات اصلاحی
• در خواستهای تغییردر پروژه(PRC)
• بروزرسانی برنامه های پاسخ به ریسک وچک فهرست شناسایی ریسک برای پروژه های آینده وکنترل ریسک

سمت های ریسک:

تعیین سمت‌ها و مسوولیت‌ها برای تمامی منابع انسانی داخلی و خارجی پروژه مواردی مانند مشخص کردن، بازبینی و کاهش اثر ریسک را در داخل پروژه شامل می‌شود.

منابع مختلف ریسک شامل موارد زیر هستند:

• مدیر ارشد، فعالیت مربوطه را به‌عنوان یک پروژه به رسمیت نمی‌شناسد؛
• پروژه‌های زیادی هم‌زمان در دست اقدام هستند؛
• تعهدات برنامه غیرممکن است؛
• ورودی‌های عملی در مرحله‌ی برنامه‌ریزی وجود ندارد؛
• هیچ‌کس مسئول کلی اجرای پروژه نیست؛
• کنترل ضعیف تغییرات طراحی؛
• کنترل ضعیف تغییرات مشتری؛
• درک ضعیف از کار مدیر پروژه؛
• انتصاب نادرست مدیر پروژه؛
• عدم برنامه‌ریزی و کنترل یکپارچه‌ی پروژه؛
• سازمان قادر به فراهم کردن منابع نیست؛
• برنامه‌ریزی پروژه واقع‌گرایانه نیست؛
• ناتوانی در رسیدگی به هزینه‌های پروژه؛
• وجود تضاد در اولویت‌های پروژه؛
• دفتر سازماندهی ضعیف پروژه

منابع خارجی

منابع خارجی غیرقابل پیش‌بینی

• الزامات قانونی پیش‌بینی نشده؛
• بلایای طبیعی
• خراب‌کاری، کارشکنی و اثرات جانبی پیش‌بینی نشده

منابع خارجی قابل پیش بینی

• ریسک بازار یا ریسک عملیاتی؛
• ریسک اجتماعی؛
• ریسک محیطی؛
• تورم؛
• نوسانات نرخ ارز؛
• رسانه‌ها

منابع خارجی فنی

• تغییرات فناوری؛
• ریسک‌های ناشی از فرایند طراحی

منابع خارجی قانونی

• تخلف در علائم تجاری و مجوزها؛
• شکایت به دلیل نقض قرارداد؛
• مشکلات کارگر یا محل کار؛
• دعوی قضایی به دلیل قانون مسئولیت‌های مدنی؛
• قانون‌گذاری
• فرایند تجزیه و تحلیل ریسک
• مدیریت ریسک – تجزیه و تحلیل ریسک
  فرایند تجزیه و تحلیل ریسک اساسا به فرایند حل مشکل گفته می‌شود. ابزار کیفیت و ارزیابی برای تعیین و اولویت‌بندی ریسک‌ها، به منظور ارزشیابی و حل‌‌و‌فصل آنها به‌کار می‌روند

فرآیند تجزیه تحلیل ریسک به شرح زیر است:

شناسایی ریسک

دراین مرحله با بررسی خطرات احتمالی و دانش و تجربه تیم پروژه همه خطرات شناسایی می شوندو با استفاده از یک ابزار سنجش خطرات الویت بندی می شوندو الویت بندی باعث می شود خطراتی که احتمال وقوع آن زیاد است،مدیریت شوند.

ارزیابی ریسک

قیل از اینکه مشخص شود مدیریت ریسک چگونه انجام می شودابتدا بایدعلل ریشه ای ریسکها شناسایی شودکه ممکن است سوالاتی برای تیم پروژه بوجود بیاید:

برای کاهش احتمال وقوع این ریسک‌ها چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
در صورت وقوع ریسک چگونه می‌توان آن را مدیریت کرد؟

تدوین یک برنامه‌ی اضطراری یا اقدامات پیش‌گیرانه برای ریسک:

تیم پروژه ایده‌هایی را که برای کاهش یا از بین بردن احتمال وقوع ریسک تعیین شده بودند، به وظایف تبدیل خواهد کرد

وظایفی که برای مدیریت ریسک تعیین شده‌اند، به برنامه‌های اضطراری کوتاه‌ مدت تبدیل می‌شوندکه می‌توانند کنار گذاشته شوند. هنگامی که ریسک رخ داد، این برنامه‌ها روی کارمی‌آیند و به‌سرعت اجرا می‌شوند. در صورت اجرای به‌موقع این برنامه‌ها نیازی به مدیریت بحران ریسک نخواهد بود.